Aileye yeni bir üyenin katılması oldukça heyecan vericidir. Evde onu bekleyen bir ya da daha fazla kardeş varsa bu mutluluğa karmaşık duygular eşlik edebilir. Yeni aile bireyinin nasıl karşılanacağı, onunla nasıl ilişki kurulacağı konuları, ebeveynler için oldukça endişe vericidir. Üstelik birden fazla çocuğunuz olduğunda konu yalnızca kardeş ilişkilerini yönetmek de değildir. Her çocuk kendine has özelliklerle dünyaya gelir. Ebeveynler, çocuklarının her biriyle farklı bir yolculuğa çıkar. Bazen kardeşlere aynı maddi imkân ve yaklaşım uygulanamayabilir. Birine özel bir eğitim sağlanmışken diğerine sağlanamayabilir. Çocuklardan biri daha özel bakım ve ilgi gerektiren bir sağlık problemi yaşıyor olabilir. Dolayısıyla her çocuğa aynı şekilde ebeveynlik yapmak imkânsızdır. Hayatın doğal akışı içinde kaçınılmaz bir gerçek olan bu durum, ebeveynlerde bazen suçluluk duygusu oluşturabilir. Bu sebeple, çocukların hepsine eşit derecede güvende olduğunu ve koşulsuz sevildiğini hissettirme çabası çok değerli olmakla birlikte ebeveyn için hiç kolay değildir.

Kardeşler ilişkileri ve kardeşler arası rekabet

İçine doğduğumuz aile, bizi her yönüyle besleyen hayat kaynağımızdır. Bu kaynak; sevilme, ait olma, değer görme, onaylanma, güven duyma gibi olmazsa olmaz duygusal ihtiyaçlarımızın karşılandığı yerdir. Ebeveynler, bu kaynağı bilinçli olarak bazı çocuklarına daha çok, diğerine daha az sunmaz. Ayrıca kardeşler için bu duygusal ihtiyaçların diğerleriyle paylaşılması zordur. Dolayısıyla kardeşler tüm bunlara diğerinden daha fazla sahip olmak için sürekli rekabet halinde olabilmektedir. Rekabetin ve doğal olarak kıskançlığın bulunduğu yerde kardeş kavgaları ve anlaşmazlıklar da kaçınılmazdır.

Çatışmalarda ebeveynin yeri

Ebeveynlerin bu çatışmalarda nerede duracağı çok önemlidir. Maddeler halinde bu sürece bir bakacak olursak:

* Kavgalarda ebeveynin rolü nedir?

Kardeş kavgalarında bu soruların peşine düşüp sürekli onların problemlerini çözmeye çalışmak doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü herkes kendince haklıdır ve sonuçta çocuk taraf tuttuğunuz algısına sebep olarak rekabeti kızıştırabilir. (Kavga etmeden oynamanın bir yolunu bulana kadar oyuncağınız bende kalacak. Bu konuda çözümlerinizi bekliyorum… şeklinde yaklaşıp eğer bulamazlarsa çözüm seçenekleri sunulabilir.)

* Çocuklarınızla ilgili duygu ve düşünceleriniz, kavgadaki tutumunuzu nasıl etkiler?

Birisi diğerini hep eziyor diye düşünüyorsanız ezileni koruma eğiliminde olabilirsiniz. Bu durumda himayeye aldığınız taraf kendi çözümlerini bulamayacak, diğeri de kardeşine karşı daha da öfkelenecektir. Çocuklarınızdan biri size çocukluğunuzu, sizi zorlayan kardeşinizi veya herhangi bir aile üyenizi hatırlatıyor olabilir. Bu durum, sizin onu hep suçlu görmenize neden olabilir. Bir tanesi daha uyumlu ya da yaşça büyükse sorunun çözümü için hep ondan fedakârlık istiyor olabilirsiniz. (Sen ablasın, şimdi o ağlarsa keyfimiz kaçar gibi yönlendirmeler dengeyi bozacak, idare eden kardeş haksızlığa uğrayacak, diğeri de davranışlarını düzeltmeyi öğrenemeyecektir.)

Kardeşler arasındaki öfke ve kıskançlık nasıl ele alınmalı?

Kardeşler ilişkileri noktasında öfke ve kıskançlık, doğal ve yaygın duygulardır. Ancak, eğer göz ardı edilir veya uygun şekilde ele alınmazsa, bu duygular ilişkilerde kalıcı hasara neden olabilir. Kıskançlığı doğal kabul etmeli, çocukların bu duyguyu sağlıklı yollarla dışa vurmaları için destek olmalıyız.

– “Kardeşi olmak nasıl bir duygu, onu çok sevsen de bazen kızıyor olabilirsin.”
– “Kitabına zarar vermesi çok can sıkıcı, bu durumda vurmak yerine ne yapabiliriz bir konuşalım.”
– “Bir kardeşim olduğunda annem benimle eskisi gibi oynamazsa diye korkmuştum, sen de benzer şeyler hissettin mi?” gibi yaklaşımlarla duygularını anlatmalarına destek olabiliriz. Çünkü rahatsız edici duygular dışarı çıkmadan güzel duyguları göremeyiz.

Kardeşler ilişkileri çerçevesinde öfke ve kıskançlığı ele almanın bazı yollarını şu şekilde ele alabiliriz:

• Duyguları tanımak ve kabul etmek: Kardeşler arasında yaşanan öfke ve kıskançlık duygularının doğal olduğunu kabul etmek önemlidir. Çocukların bu duyguları ifade etmelerine izin verin ve bu duyguları anlamaya çalışın.
• Empati kurma: Çocuklarınızın empati geliştirmesine yardımcı olun. Birbirlerinin hissettiği duyguları anlamalarına ve saygı göstermelerine yardımcı olun. Bu, daha sağlıklı bir kardeş ilişkisi geliştirmelerine yardımcı olacaktır.
• Adil ve eşit davranma: Ebeveyn olarak, çocuklarınıza adil ve eşit şekilde davranmaya özen gösterin. Aşırı sevgi gösterisi veya herhangi bir çocuğu diğerinden üstün tutma eğilimi, kıskançlık duygularının artmasına neden olabilir.
• Sorunları paylaşma ve çözme: Kardeşler arasında yaşanan öfke ve kıskançlık sorunlarını çözmek için, çocuklarınızla açık ve dürüst bir şekilde konuşun. İletişim, problemleri anlamak ve çözmek için önemli bir araçtır.
• Başarıları ve başarısızlıkları kutlama: Kardeşlerin başarılarını ve başarısızlıklarını kutlayarak, birbirlerine destek olmalarını ve gurur duymalarını teşvik edin. Bu, öfke ve kıskançlık duygularını hafifletmeye yardımcı olacaktır.
• Takım çalışması ve işbirliği: Kardeşlerin, birlikte projeler ve aktiviteler gerçekleştirerek takım çalışması ve işbirliği becerilerini geliştirmelerini sağlayın. Bu, birbirlerine olan bağlılıklarını ve saygılarını artıracaktır.
• Bireyselliklerine saygı gösterin: Her çocuğun bireysel becerilerine ve ilgi alanlarına saygı gösterin. Bu, onların kendi benliklerini geliştirmelerine ve kardeşleriyle daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olacaktır.
• Uzman yardımı alın: Eğer kardeşler arasındaki öfke ve kıskançlık problemleri çözülemiyorsa, profesyonel bir yardım almayı düşünün. Çocuk psikologları, aile terapistleri veya danışmanlar, bu tür duygusal sorunları ele almak için eğitilmiştir. Uzman yardımı, çocuklarınızın bu duyguları anlamalarına ve baş etmelerine yardımcı olabilir ve aile içinde daha sağlıklı iletişim ve ilişkiler geliştirmeye katkıda bulunabilir.
• Rol modeli olun: Ebeveyn olarak, çocuklarınıza nasıl saygılı ve sevgi dolu ilişkiler kuracaklarını öğretebilirsiniz. Kendi ilişkilerinizi olumlu bir şekilde ele alarak ve kardeşler arasındaki olumlu etkileşimleri teşvik ederek iyi bir rol modeli olun.
• Sabırlı olun: Kardeşler arasındaki öfke ve kıskançlık duyguları zamanla değişebilir ve azalabilir. Bu süreçte sabırlı olmak ve sürekli olarak çocuklarınıza destek sağlamak önemlidir.

Sonuç olarak, kardeşler arasındaki öfke ve kıskançlık duygularını ele almak için açık iletişim, eşitlik, saygı ve empati önemlidir. Bu değerlere odaklanarak ve gerekirse profesyonel yardım alarak, çocuklarınızın sağlıklı kardeş ilişkileri geliştirmelerine yardımcı olabilirsiniz.

Kardeş kavgaları herkes için kötü mü?

Bu çatışmalar, aileler için olduğu kadar çocuklar için kötü değildir. Çocukların paylaşmayı, problem çözmeyi, hayal kırıklığını yönetmeyi ve daha birçok sosyal beceriyi kazanması kimi zaman kardeşiyle tartışarak kimi zaman da anlaşarak mümkün olur. Bu sebeple ebeveynlere düşen vazife, kardeşler arasındaki ilişkiyi güçlendirirken onlara rehber olmaktır.